Με πρώτο σταθμό το Αγαθονήσι, το Αρχιπέλαγος ξεκίνησε αφιλοκερδώς, τον εργαστηριακό έλεγχο πόσιμου νερού σε μικρά και απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου. Σκοπός της προσπάθειας είναι η δημιουργία ενός δικτύου παρακολούθησης της ποιότητας του καταναλισκόμενου νερού και ο προσδιορισμός των παραγόντων που επηρεάζουν αρνητικά την ποιότητα των υδάτων.
Με αυτόν τρόπο επιδιώκουμε να δώσουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα συγκεκριμένες απαντήσεις στην αγωνία που εκφράζουν μονίμως οι μικρές νησιωτικές κοινωνίες σχετικά με την ποιότητα του νερού που φτάνει μέσω υδροφόρων στον τόπο τους και το κατά πόσο επισφαλής είναι η κατανάλωση του. Η λήψη δειγμάτων σε τακτικά χρονικά διαστήματα από την επιστημονική ομάδα του Αρχιπελάγους θα προσφέρει μία πληρέστερη εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί στον τομέα της υδροδότησης των νησιών, ενώ παράλληλα θα εξεταστούν τυχόν αποκλίσεις στα αποτελέσματα των αναλύσεων, που ενδεχομένως προκύπτουν από την μεταφορά και αποθήκευση του νερού σε διαφορετικές υδροφόρες.
Η μετάβαση στα νησιά γίνεται με πλωτά μέσα της Οργάνωσης, ακόμα και υπό αντίξοες καιρικές συνθήκες, και τα δείγματα νερού μεταφέρονται στα εργαστήρια που βρίσκονται στην ερευνητική βάση του Αρχιπελάγους στη Σάμο, για τις απαραίτητες μικροβιολογικές και χημικές αναλύσεις.
Οι περιοχές αυτές, οι οποίες προσελκύουν το ενδιαφέρον μόνο όταν το επιτάσσουν λόγοι ενίσχυσης του πατριωτικού μας προσωπείου και αποτελούν ενδιάμεσο μεταναστευτικό σταθμό για εξαθλιωμένους μετανάστες, για πληθυσμούς ορνιθοπανίδας σπάνιας σημασίας και ενίοτε για αγροτικούς γιατρούς, απαιτούν πολλά περισσότερα από, στείρες εθιμοτυπικές επισκέψεις της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και από τον ολιγοήμερο αυγουστιάτικο τουρισμό.
Πρώτα απ’ όλα οι κάτοικοι απαιτούν το δικαίωμα της ελεύθερης πρόσβασης σε καλής ποιότητας νερό και υπηρεσίες, που αποτελούν το ελάχιστο προαπαιτούμενο για τη διασφάλιση της υγείας τους. Ως εκ τούτου, αποτελεί επιτακτική ανάγκη ο απεγκλωβισμός τους από μία κατάσταση που τους υποχρεώνει να πληρώνουν για να καταναλώνουν νερό αμφιβόλου ποιότητας• είτε αυτό φτάνει στον τόπο τους με υδροφόρες είτε εμφιαλωμένο και στοιβαγμένο επί μέρες ή εβδομάδες σε παλέτες και σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες (που ευνοούν την αλλοίωση των ποιοτικών του χαρακτηριστικών).
Το Αρχιπέλαγος επιδιώκει μέσα από τις τακτικές αναλύσεις πόσιμου νερού και την ενημέρωση καθ’ όλη τη διάρκεια του χειμώνα, να αμβλύνει το γενικότερο αίσθημα ανασφάλειας που επικρατεί στις θεωρητικά απομακρυσμένες νησιωτικές κοινωνίες του ανατολικού Αιγαίου και να συμβάλλει στην προστασία της δημόσιας υγείας εντοπίζοντας πιθανές πηγές ρύπανσης και προτείνοντας τρόπους αντιμετώπισης.
Αυτή η ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, που εγκαινιάστηκε πριν 10 χρόνια μέσω της διαρκούς παρουσίας του Αρχιπελάγους στις μικρές νησιωτικές κοινωνίες, αναμένεται να συμβάλλει καίρια στην ανάπτυξη και άλλων γόνιμων δράσεων που θα ωθήσουν αυτές τις κοινωνίες στην αειφόρο διαχείριση του φυσικού τους περιβάλλοντος και θα διαφυλάξουν επί της ουσίας τον ζωτικό τους χώρο.
Τέλος, επιδιώκει να καταπολεμήσει στερεότυπα που κάποια άγονα μυαλά επέβαλαν για να χαρακτηρίσουν βάσει οικονομικών και γεωγραφικών κριτηρίων ως άγονες, περιοχές με σπάνια φυσική ομορφιά και περιβαλλοντική σημασία.
