Η καθημερινή ρίψη εκατομμυρίων τσιγάρων αποτελεί μια συνήθεια που προκαλεί αλόγιστη ρύπανση στο περιβάλλον και πολυάριθμες καταστρεπτικές συνέπειες για τη θαλάσσια και χερσαία πανίδα. Η πρόσφατη απαγόρευση του καπνίσματος στην Ελλάδα, έχει ήδη διογκώσει το πρόβλημα, καθώς η παντελής απουσία ενημέρωσης, περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και προληπτικών μέτρων έχουν μετατρέψει θάλασσες, παραλίες, δάση και δρόμους σε ένα απέραντο σταχτοδοχείο.
Ιδιαίτερα τα επιβατηγά πλοία αποτελούν το τελευταίο διάστημα σημαντική πηγή ρύπανσης των θαλασσών. Μία προσεκτική ματιά στα καταστρώματα των πλοίων αρκεί για να δει κανείς την περισσή ευκολία και φυσικότητα με την οποία ρίπτονται τα αποτσίγαρα στο πέλαγος.
Τα απορρίμματα που σχετίζονται με το κάπνισμα ολοένα και αυξάνονται, πράγμα που αποδεικνύεται από το γεγονός ότι οι γόπες πλέον αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο ποσοστό από τα σκουπίδια στις παραλίες.
Εκτιμάται ότι παγκοσμίως 4.5 τρισεκατομμύρια γόπες τσιγάρων εισέρχονται στο περιβάλλον κάθε χρόνο και σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση αυτού του αριθμού έχουν οι θαμώνες των παραλιών.
Tα αποτσίγαρα, δυστυχώς αποτελούν ακούσια τροφή για μεγάλο μέρος της θαλάσσιας πανίδας (φάλαινες, δελφίνια, ψάρια, θαλασσοπούλια και χελώνες). Οποιαδήποτε κατάποση μπορεί να οδηγήσει σε εσφαλμένη αίσθηση κορεσμού της πείνας – με αποτέλεσμα το ζώο να λιμοκτονήσει – σε τραυματισμό του στόματος, του οισοφάγου και του στομαχιού ακόμα και σε κλείσιμο του οισοφάγου ή ολόκληρου του πεπτικού συστήματος.
Άπαξ και εισέλθει το φίλτρο του τσιγάρου στον οργανισμό του ζώου, οι υπάρχουσες τοξίνες εκχύνονται στο αίμα και ερεθίζουν το πεπτικό του σύστημα. Συγκεκριμένα, και σε αντίθεση με το χαρτί και τον καπνό που βιοδιασπώνται, το φίλτρο αποτελείται από 95% συνθετικό πολυμερές οξικής κυτταρίνης, ουσία δηλαδή που διασπάται με πολύ αργούς ρυθμούς και έτσι επιβαρύνει το περιβάλλον για μακρύ χρονικό διάστημα. Ένα αποτσίγαρο μπορεί να χρειαστεί και 5 χρόνια για να διασπαστεί σε θαλασσινό νερό, ενώ παράλληλα εκχύνει στο περιβάλλον δηλητηριώδεις χημικές ουσίες όπως κάδμιο, αρσενικό και μόλυβδο.
Εάν η κατάποση προκαλέσει το θάνατο του ζώου, λόγω της μη βιοαποσυντιθέμενης φύσης των αποτσίγαρων, αυτά απελευθερώνονται εκ νέου στο περιβάλλον και καταναλώνονται από άλλα ζώα.
Το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι πιο εμφανές στην Ελλάδα, όπου το ποσοστό των καπνιστών είναι τεράστιο. Η χώρα μας έχει το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών ανάμεσα στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστικό, πως το 42% των Ελλήνων άνω των 14 ετών είναι συστηματικοί καπνιστές, νούμερο το οποίο είναι το υψηλότερο σε σχέση με τις 27 χώρες-μέλη της Ε.Ε. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ε.Ε, ο μέσος Έλληνας καπνίζει 16 τσιγάρα ημερησίως, δηλαδή 3.900.000 Έλληνες καπνιστές υπολογίζεται ότι παράγουν 62.000.000 αποτσίγαρα σε καθημερινή βάση, τα οποία ρίπτονται κατά ένα μέρος στο περιβάλλον.
Τα σκουπίδια που σχετίζονται με το κάπνισμα, αντιστοιχούν στο 45% επί του συνόλου των θαλασσίων απορριμμάτων για την περίοδο 2002-2006, για την Ελλάδα. Αυτό το ποσοστό για τη Μεσόγειο είναι αισθητά υψηλότερο από τον παγκόσμιο μέσο όρο (28%), γεγονός που συνιστά σοβαρότατο πρόβλημα.
Αυτό επιβεβαιώνεται και από τα αποτελέσματα πρόσφατης έρευνας του Αρχιπελάγους για τα αποτσίγαρα που βρέθηκαν σε παραλίες της Αττικής και της Ικαρίας. Ρεκόρ αποτέλεσε ο αριθμός των αποτσίγαρων που βρέθηκε στην παραλία Θέρμα της Ικαρίας, ο οποίος αντιστοιχεί σε 78 αποτσίγαρα ανά τετραγωνικό μέτρο. Οι χημικές ουσίες που εκχύνονται από τα αποτσίγαρα είναι τοξικές για τη θαλάσσια πανίδα, ενώ το εύρος ρύπανσης που προκαλεί ένα αποτσίγαρο εκτιμάται σε αναλογία 1 (αποτσίγαρο) ανά 40 λίτρα νερού. Αυτό σημαίνει πως τα αποτσίγαρα που βρίσκονται σε ένα μόλις τετραγωνικό μέτρο στην παραλία Θέρμα, είναι ικανά να ρυπάνουν περίπου 3120 λίτρα θαλασσινού νερού.
Τα απορρίμματα στις παραλίες δεν αποδεικνύονται μόνο θανατηφόρα για τα θαλάσσια είδη, αλλά αποτελούν επίσης αντιαισθητικό θέαμα για τους τουρίστες και τους ντόπιους. Αυτό το γεγονός έχει και παράπλευρες συνέπειες, για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς αποθαρρύνεται η πλειονότητα των τουριστών να επισκεφθεί μία βρώμικη παραλία.
Σε κάθε περίπτωση λύσεις υπάρχουν και δεν εντοπίζονται στην ενεργοποίηση τηλεφωνικών γραμμών επικοινωνίας για ενδεχόμενες καταγγελίες, ούτε σε παρεμφερή μέτρα που θάλπουν τον χαφιεδισμό. Απαιτείται αυξημένη ενημέρωση για τις βλαβερές συνέπειες του συγκεκριμένου είδους ρύπανσης και αλλαγή νοοτροπίας του νεοέλληνα πολίτη. Για το πρώτο μπορούμε να συνδράμουμε καίρια. Για το δεύτερο, η καθημερινότητα που βιώνουμε κάνει το καράβι της αισιοδοξίας μας να πλέει με άπνοια.
Σε κάθε περίπτωση, μικρές πράξεις, που στο εξωτερικό θεωρούνται αυτονόητες και αποτελούν κοινό τόπο, όπως περισσότεροι κάδοι απορριμμάτων σε παραλίες, σε κεντρικά σημεία και τουριστικές περιοχές, καθώς και ατομικά σταχτοδοχεία μπορούν να βοηθήσουν.
