Καταστροφή Χημικών Όπλων – Κίνδυνος Τοξικής Ρύπανσης στη Μεσόγειο:
Οι τελευταίες απαντήσεις από τον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων
Η διαδικασία της εν πλω καταστροφής του χημικού οπλοστασίου της Συρίας, στη λεγόμενη «Αβυσσαλέα Πεδιάδα του Ιονίου» ανάμεσα στην Κρήτη και τη Σικελία, πλησιάζει μέρα με τη μέρα. Σε συνέχεια του τελευταίου Δελτίου Τύπου του Αρχιπελάγους για το θέμα (04/04/2014), σας ενημερώνουμε για τις εξελίξεις βάσει της τελευταίας επικοινωνίας μας με τον Οργανισμό για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (OPCW).
Την προηγούμενη εβδομάδα ο OPCW απέστειλε πρόσκληση στο Αρχιπέλαγος να παρευρεθεί σε επιτόπια επίσκεψη στο MV Cape Ray που τώρα βρίσκεται στο λιμάνι Rota της Ισπανίας, ενώ την περασμένη Παρασκευή μας έστειλαν τις επίσημες απαντήσεις τους σε κάποια από τα ερωτήματα που τους είχαμε υποβάλλει. Σύντομα αναμένεται να ακολουθήσει και σχετική τηλεδιάσκεψη όπου ελπίζουμε να απαντηθούν τα υπόλοιπα ερωτήματά μας.
Ως προς την αυριανή επίσκεψη στο MV Cape Ray, τόσο εμείς όσο και οι συνεργάτες μας από το διαμεσογειακό δίκτυο του Αρχιπελάγους, έχουμε πολλές αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα της όλης εκδήλωσης. Έτσι, παρόλο που στην περιοχή βρίσκεται Ισπανός συνεργάτης μας, τελικά αποφασίσαμε να μην παρευρεθούμε δεδομένου ότι δεν δεχόμαστε να προσφέρουμε επικοινωνιακό άλλοθι προς το Αμερικάνικο Πολεμικό Ναυτικό, μιας και κρίνουμε ότι ο σκοπός και το περιεχόμενο του λεγόμενου “informational tour” δεν θα αλλάξει την ουσία του προβλήματος και του επικείμενου κινδύνου. Ο στόχος μας παραμένει αμετάβλητος: Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τη διαδικασία καταστροφής των χημικών όπλων με αυτό τον τρόπο.
Οι τελευταίες απαντήσεις που λάβαμε την περασμένη Παρασκευή από τον OPCW σε κάποια από τα πιεστικά ερωτήματά μας απλώς μεγαλώνουν την ανησυχία μας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο OPCW δηλώνει ότι ουσιαστικά δεν συμμετέχει, αλλά εποπτεύει τη διαδικασία ως εξωτερικός παρατηρητής, όπως άλλωστε και ο ΟΗΕ, δεδομένου ότι το Πολεμικό Ναυτικό των ΗΠΑ έχει τον πλήρη έλεγχο του εγχειρήματος.
Μας ενημέρωσαν επίσης ότι η φόρτωση και μεταφορά του χημικού οπλοστασίου από τη Συρία συνεχίζεται με τα φορτηγά πλοία MV Ark Futura (από τη Δανία) και MV Taiko (από τη Νορβηγία). Αναφορικά όμως με την περιοχή όπου θα γίνει η όλη διαδικασία της εν πλω καταστροφής, ο OPCW αναφέρει ότι αυτή δεν έχει ακόμα καθοριστεί με ακρίβεια. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τις προηγούμενες ανακοινώσεις που ανέφεραν ξεκάθαρα τη συγκεκριμένη περιοχή ανάμεσα στην Κρήτη, τη Σικελία και τη Μάλτα. Θεωρούμε ότι οι αντιδράσεις, οι πιέσεις και τα καίρια ερωτήματα που τίθενται δημιουργούν αναδιπλώσεις στα έως τώρα σχεδία των ΗΠΑ για τη διαδικασία καταστροφής.
Επίσης, αναφέρουν ότι ενώ κάποιοι τόνοι χημικών όπλων από τη Συρία θα αδρανοποιηθούν (επ’ αμοιβή φυσικά) σε χερσαίες εγκαταστάσεις στη Φινλανδία, τη Βρετανία και τις ΗΠΑ, τα υπόλοιπα που είναι επικίνδυνα και άκρως τοξικά χημικά όπλα (χαρακτηριζόμενα από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα ως Schedule 1), συγκεκριμένα 20 τόνοι του τρομερού «αερίου μουστάρδας» και 540 τόνοι του λεγόμενου DF (Methylphosphonyle difluoride), θα καταστραφούν εν πλω στη Μεσόγειο, δεδομένου ότι καμία χώρα δεν δέχτηκε την καταστροφή σε χερσαίες εγκαταστάσεις της, προφανώς λόγω του κινδύνου.
Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι εκτός των ΗΠΑ συμμετέχουν πολλές χώρες όπως η Κίνα, η Νορβηγία, η Δανία και η Ρωσία με την (ουσιαστικά διακοσμητική) παρουσία ενός πολεμικού σκάφους, το οποίο συνοδεύει αλλά δεν μπορεί να επέμβει. Είναι όμως τουλάχιστον ύποπτο ότι απουσιάζουν παντελώς οι μεσογειακές χώρες, οι οποίες σε περίπτωση κάποιου ατυχήματος ή αστοχίας του επικίνδυνου πιλοτικού εγχειρήματος θα υποστούν τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκές μεσογειακές χώρες διαθέτουν άρτια εξοπλισμένα κρατικά ερευνητικά σκάφη, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα με το σκάφος Ω/Κ Αιγαίο του ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., θεωρούμε ότι για λόγους διαφάνειας και ασφάλειας θα έπρεπε να έχουν ήδη κληθεί να εποπτεύσουν τη διαδικασία με συνεχή παρακολούθηση της χημικής σύστασης του θαλασσινού νερού.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι οι εκπρόσωποι του OPCW διαβεβαιώνουν ότι δεν θα γίνει καμία απόρριψη στη θάλασσα, αναφερόμενοι σε σειρά διεθνών συμβάσεων και των σχετικών υποχρεώσεών τους. Aν λάβουμε όμως υπόψη μας την επικινδυνότητα και ποσότητα των χημικών, την αβεβαιότητα του πιλοτικού εγχειρήματος «αδρανοποίησης», και του επικίνδυνου τρόπου που οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις έχουν διαχειριστεί στο παρελθόν τοξικά όπλα (π.χ. απεμπλουτισμένο ουράνιο, απόρριψη χιλιάδων τόνων τοξικών όπλων σε στρατιωτικές επιχειρήσεις), δεν πρέπει να μας καθησυχάσουν οι απλές διαβεβαιώσεις τους.
Κλείνοντας πρέπει να τονίσουμε ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τις αλλαγές ή αναδιπλώσεις που ενδεχομένως γίνουν στα σχέδια καταστροφής του χημικού οπλοστασίου. Σε καμία περίπτωση η αλλαγή περιοχής ή η αλλαγή σκάφους, δεν σημαίνει ότι εξαλείφεται ο κίνδυνος μη-αναστρέψιμης, περιβαλλοντικής καταστροφής για τη Μεσόγειο. Βάσει των τελευταίων απαντήσεων από τον OPCW δημιουργούνται ολοένα και περισσότερες απορίες για το όλο εγχείρημα.
Αναστασία Μήλιου – Διευθύντρια Έρευνας
Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος»
