Εφημερίδα των Συντακτών, Τάσος Σαράντης,17/7/13
Υπερβολική χαρακτηρίζουν οι Ελληνες επιστήμονες την οδηγία που εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας για αύξηση του πληθυσμού τους στη χώρα μας
→«Η μόνη περιοχή όπου έχουν εμφανιστεί πολλές μέδουσες -και συγκεκριμένα οι μέδουσες “γυαλιά” που δεν τσιμπάνε- είναι η Ελευσίνα», επισημαίνει η Σουλτάνα Ζερβουδάκη, βιολόγος-ωκεανογράφος στο ΕΛΚΕΘΕ
Τουλάχιστον υπερβολική χαρακτηρίζουν την ταξιδιωτική οδηγία για τις μέδουσες στην Ελλάδα που εξέδωσε το υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας την περασμένη εβδομάδα, προειδοποιώντας για την αύξηση του πληθυσμού τους.
Ακόμη και στο σχετικό ρεπορτάζ του BBC, ο Stefano Piraino, θαλάσσιος βιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Σαλέντο στη νότια Ιταλία και συντονιστής του έργου του μεσογειακού προγράμματος παρατήρησης μεδουσών JellyRisk, λέει ότι δεν υπάρχει λόγος να ανησυχούν υπερβολικά οι τουρίστες. «Φυσικά, όπως σε οποιαδήποτε άλλο ωκεανό ή θάλασσα στον κόσμο, μπορεί να υπάρχουν κάποια προβλήματα», ανέφερε, συμπληρώνοντας ότι «στην περιοχή της Μεσογείου είμαστε τυχεροί καθώς δεν υπάρχουν θανατηφόρες μέδουσες».
Πληθυσμιακές εξάρσεις
«Οι μέδουσες δεν είναι καινούργιο φαινόμενο, αφού υπήρχαν ανέκαθεν. Υπάρχει μια περιοδικότητα των πληθυσμιακών εξάρσεων των μεδουσών για την Ελλάδα γύρω στα 10 χρόνια, ενώ στη δυτική Μεσόγειο αυτό το φαινόμενο παρατηρείται κάθε χρόνο με την κοινή τσούχτρα. Αυτή η περιοδικότητα οφείλεται κυρίως στον αναπαραγωγικό τους κύκλο. Εντούτοις, με τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας και των κλιματικών αλλαγών η περιοδικότητα αυτή φαίνεται να έχει μειωθεί, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας ευνοεί την εμφάνιση των μεδουσών γιατί παρατείνεται ο αναπαραγωγικός τους κύκλος», εξηγεί η Σουλτάνα Ζερβουδάκη, βιολόγος – ωκεανογράφος στο Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ).
«Για την ταξιδιωτική οδηγία που έβγαλε η Βρετανία δεν ξέρω ποιοι πολιτικοί λόγοι είναι από πίσω, αλλά είναι υπερβολική. Το ότι έχουμε τσούχτρες είναι γεγονός, όχι όμως σε αυτό το μέγεθος που έχει η δυτική Μεσόγειος, δηλαδή η Ελλάδα είναι από τις πλέον προνομιακές χώρες αυτή τη στιγμή στη Μεσόγειο, αφού οι μέδουσες καταγράφονται σε πολύ χαμηλό ποσοστό», αναφέρει η ίδια.
«Φέτος έχουμε αναφορά για ένα είδος που έχει προκαλέσει ζημιές στα δίχτυα των ψαράδων στο Γαλαξίδι. Το υλικό που μας έφερε από εκεί το Λιμενικό ήταν σε αποσύνθεση και δεν μπορούσαμε να ταυτοποιήσουμε αν ήταν μέδουσα ή κάποιο άλλο είδος, γιατί ζελατινοειδή πλάσματα, εκτός από τις μέδουσες, υπάρχουν και άλλα που μπορεί να έχουν πληθυσμιακές εξάρσεις. Επίσης στα Τσουκαλέικα, μια παραλία κοντά στην Πάτρα, κάποιοι παραπονέθηκαν για ένα μικρό ζελατινώδες πλάσμα που τσιμπάει και προκαλεί ερεθισμούς και περιμένουμε δείγμα προκειμένου να το ταυτοποιήσουμε. Στην Ελλάδα υπάρχει και η μέδουσα κοτυλόριζα που είναι κλασική στον Κορινθιακό κόλπο. Η μόνη περιοχή όπου έχουν εμφανιστεί πολλές μέδουσες -και συγκεκριμένα οι μέδουσες “γυαλιά” που δεν τσιμπάνε- είναι η Ελευσίνα», επισημαίνει η κ. Ζερβουδάκη.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» συμμετέχει στο δίκτυο παρατήρησης μεδουσών Jellywatch το οποίο τελεί υπό την αιγίδα της Διεθνούς Επιτροπής για την Επιστημονική Εξερεύνηση της Μεσογείου (CIESM). Οι επιστήμονες του Ινστιτούτου ουσιαστικά αξιοποιούν τη βοήθεια του κόσμου που εντοπίζει και αναφέρει τυχόν εξάρσεις μεδουσών.
Η Αναστασία Μήλιου, υπεύθυνη επιστημονικής έρευνας στο «Αρχιπέλαγος», αναφέρει: «Για τις πληθυσμιακές εξάρσεις των μεδουσών το δίκτυο Jellywatch δεν έχει καταγράψει κάτι ανησυχητικό. Ούτε οι επιστήμονες όσο γνωρίζουμε, ούτε οι πολίτες, ούτε οι ψαράδες – δεν έχουμε κάποια αναφορά. Θεωρούμε ότι η ταξιδιωτική οδηγία είναι υπερβολική, καθώς πιο μεγάλο πρόβλημα έχουν η δυτική και η κεντρική Μεσόγειος. Εμείς παροτρύνουμε τον κόσμο να μην πανικοβάλλεται, όπως κάνουν οι Εγγλέζοι τώρα και πανικοβάλλουν τον κόσμο. Αν δούμε μια μέδουσα και την παρατηρήσουμε με μάσκα, θα δούμε ότι είναι κάτι πολύ όμορφο μες στο νερό, δεν είναι επικίνδυνο. Αν δούμε μια έξαρση με δεκάδες ή εκατοντάδες σε μια περιοχή, τότε ναι, προφανώς το αναφέρουμε».
«Ενα σημείο που πρέπει να σταθούμε είναι στο πού παρατηρούνται και σε τι οφείλονται οι πληθυσμιακές εξάρσεις των μεδουσών. Δεν σκεφτόμαστε ότι ουσιαστικά τις προκαλούμε ώς ένα βαθμό και εμείς μέσα από την υπεραλίευση στην οποία ουσιαστικά συμβάλλουμε ως καταναλωτές, αφού στηρίζουμε ψαράδες και εμπόρους αγοράζοντας προϊόντα εντατικής παράνομης αλιείας». Αξίζει να σημειωθεί ότι τόσο το ΕΛΚΕΘΕ όσο και το «Αρχιπέλαγος» δεν έχουν κάποια χρηματοδότηση για την παρατήρηση της αύξησης των πληθυσμών των μεδουσών στις ελληνικές θάλασσες, πόσο μάλλον για την αντιμετώπισή τους.
Τροφική αλυσίδα
Σε ό,τι αφορά την υπεραλίευση, μια πρόσφατη έκθεση που δημοσιεύθηκε από τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η αύξηση του αριθμού των μεδουσών είναι αποτέλεσμα ενός «φαύλου κύκλου», επειδή οι μέδουσες επίσης τρέφονται με τα αυγά και τις προνύμφες των ψαριών εμπορικής σημασίας.
Για το «υπερβολικό» της ταξιδιωτικής οδηγίας οι αναφορές που υπάρχουν για τη λεκάνη της Μεσογείου σε ό,τι αφορά την εμφάνιση μεδουσών καταδεικνύουν ότι το πρόβλημα είναι πολύ πιο έντονο αλλού παρά στην Ελλάδα. «Πέταξα κατά μήκος 300 χιλιομέτρων των ιταλικών ακτών στις 21 Απριλίου και είδα εκατομμύρια μέδουσες», λέει ο καθηγητής Stefano Piraino. «Υπάρχουν σήμερα παραλίες στο νησί Λαμπεντούζα (μεταξύ της Σικελίας και των ακτών της Τυνησίας), που δέχονται 300.000 τουρίστες τον χρόνο, όπου οι άνθρωποι μπορούν να κολυμπήσουν μόνο για μια εβδομάδα το καλοκαίρι», υπογράμμισε.
Το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Επιστημών της Βαρκελώνης εντόπισε ένα κύμα μεδουσών φέτος την άνοιξη με ένα από τα πιο δηλητηριώδη είδη κατά μήκος της ακτής της Καταλονίας και της Βαλένθια. «Εχουμε δει συγκεντρώσεις μήκους αρκετών χιλιομέτρων και με πυκνότητα 30 έως 40 μέδουσες ανά τετραγωνικό μέτρο» αναφέρουν οι επιστήμονές του. Αλλες ακτές που έχουν πληγεί εντοπίζονται στη Σαρδηνία, τη Σικελία, τη Μάλτα, στις παραλίες του Ισραήλ και του Λιβάνου.
